⸻
काठमाडौं, चैत २७ – नेपाल–भारत हिन्दू मैत्री समाजका अध्यक्ष डा. राजीव झाले हालै मधेसमा देखिएको जनचेतनाको लहरले देशमा धर्मनिरपेक्षता र गणतान्त्रिक व्यवस्थाको यथार्थमा अन्त्येष्टि भइसकेको दावी गरेका छन्।
राष्ट्रिय सहारा दैनिकसँगको विशेष कुराकानीमा उनले मधेसमा भइरहेका जनप्रदर्शन र राजनीतिक गतिविधिहरूले वर्तमान गणतन्त्रप्रति जनताको वितृष्णा र विकल्पको खोजी तीव्र बनेको प्रस्ट पारे। उनले मधेसी जनताले अब संवैधानिक राजतन्त्र र बहुदलीय प्रजातान्त्रिक प्रणालीको पुनर्स्थापनाको पक्षमा उभिन थालेको उल्लेख गरे।
डा. झाका अनुसार, मधेसी जनताले लामो समयदेखि विभिन्न आन्दोलनमार्फत आफ्ना मागहरू राख्दै आएका भए तापनि, पछिल्ला १७–१८ वर्षमा मधेसवादी दलहरूले ती मागहरू पूरा गराउने नाममा केवल राजनीतिक सौदाबाजी र सत्ताका लागि खेल मात्र खेलेका छन्। उनले भने, “आन्दोलनको नाममा सयौँ मधेसी जनताको ज्यान गयो, हजारौँ अंगभंग भए तर मधेसी समुदायको जीवनस्तरमा कुनै सार्थक परिवर्तन आएन।”
मधेसवादी दलहरूमाथि गम्भीर आरोप
डा. झाले पछिल्लो समय मधेसवादी दलहरू फेरि एकपटक ‘मोर्चा’ गठन गर्दै आन्दोलनको नाममा जनतालाई पुनः प्रयोग गर्न खोजेको आरोप लगाए। उनले मोर्चाले जारी गरेको प्रेस विज्ञप्तिमा गणतन्त्र र धर्मनिरपेक्षताको समर्थन गरेको उल्लेख गर्दै भने, “सत्तामा पुग्न र आफ्ना अस्तित्व जोगाउन फेरि जनताको नाममा आन्दोलन घोषणा गर्नु ढोंग मात्र हो।”
उनका अनुसार, जनताले अब यस्ता ‘मधेस बेचुवा’ नेताहरूको पछि लाग्ने छैनन्। उनले जनताले वास्तविक परिवर्तन चाहेको र त्यो केवल संविधान २०४७ को पुनर्स्थापना तथा संवैधानिक राजतन्त्रको पुनरागमनमार्फत सम्भव हुने धारणा राखे।
‘धर्मनिरपेक्षता नेपाली समाजको स्वभाव होइन’
डा. झाले धर्मनिरपेक्षताको सन्दर्भमा भने, “धर्मनिरपेक्षता नेपाली समाजको मौलिक स्वभाव होइन, यो बाह्य प्रभावमा लादिएको व्यवस्था हो। नेपाली समाज बहुसांस्कृतिक र धार्मिक सहिष्णुतामा आधारित छ, जसलाई ‘धर्मनिरपेक्षता’को नाममा कमजोर बनाइयो।” उनले जनताले अब आफ्ना धर्म, संस्कृति र परम्पराको संरक्षणका लागि आवाज उठाउन थालेको दावी गरे।
राजनीतिक विकल्पको खोजीमा जनता
वर्तमान राजनीतिक संरचना र नेताहरूप्रति जनता निराश भएको बताउँदै डा. झाले नयाँ राजनीतिक विकल्पको आवश्यकता औंल्याए। “अब देशलाई स्थायित्व, विकास र राष्ट्रिय एकताको दिशामा अघि बढाउन संवैधानिक राजतन्त्र र बहुदलीय प्रजातन्त्र पुनर्स्थापित गर्नुपर्छ,” उनले भने। डा. झा भन्छन्, “मधेसवादी दलहरू सत्ता स्वार्थका लागि हिँड्ने, संकट पर्दा जनताको नाममा गठबन्धन गर्ने र फेरि पुरानै राजनीतिका धारा दोहोर्याउने प्रवृत्तिका हुन्। तर जनताले अब त्यो नाटक चिन्न थालेका छन्।”
उनले संविधान २०७२ लाई अस्वीकार गर्दै २०४७ सालको संविधान पुनःस्थापनाका लागि अभियान चलाइरहेका छन्। उनका अनुसार, गणतन्त्र ल्याइएपछिका १७–१८ वर्षभित्र मधेसवादी दलहरूले बारम्बार आन्दोलन गरे, ती आन्दोलनमा सयभन्दा बढी मधेसीले ज्यान गुमाए र हजारौं अंगभंग भए। तर मधेसको सामाजिक, आर्थिक, र राजनीतिक अवस्था उस्तै रहनु दुःखद रहेको उनले बताए।
“यी दलहरू जनताको बलिदानलाई सत्ताको भर्याङ बनाउने काम मात्रै गर्छन्,” उनले आरोप लगाए, “तर अब मधेसी जनताले धोका पचाइसकेका छन्। त्यही कारण हो — पछिल्ला आन्दोलनहरूमा जनसमर्थनको घोर अभाव देखियो।”
डा. झाको दाबी अनुसार, मधेसी जनता अहिले संवैधानिक राजतन्त्र र बहुदलीय प्रजातन्त्रलाई पुनःस्थापनाको दिशामा सोच्न थालेका छन्। उनले धार्मिक, सांस्कृतिक र ऐतिहासिक मुल्य–मान्यताहरूको संरक्षणका लागि धर्मनिरपेक्षताको पुनरावलोकन अपरिहार्य रहेको धारणा समेत राखे।
उनले भने, “गणतन्त्र र धर्मनिरपेक्षताको नाममा गरिएको प्रयोग असफल भएको छ। अब समय आएको छ — जनताको चाहनाअनुसार राष्ट्रिय स्वरूपमा पुनर्विचार गरियोस्।”
डा. झाका अनुसार अब मधेसमा पुरानै नाराले काम चल्दैन। परिवर्तनको नाममा थोपारिएको शासन प्रणालीभन्दा जनताको आत्माभावमा निहित राजनीति नै स्थायित्वको आधार बन्न सक्छ।
निष्कर्ष: मधेसमा राजनीतिक असन्तोषको स्वर तीव्र बन्दै गएको छ। नेताहरूका गठबन्धनभन्दा बाहिर, एक किसिमको वैकल्पिक विचारधाराले जरा गाड्न थालेको स्पष्ट देखिन्छ — जहाँ जनता फेरि राजतन्त्र, बहुदलीयता र हिन्दू राष्ट्रको विमर्शमा फर्किन थालेका छन्। तर यो लहर कति सशक्त र स्थायी बन्नेछ — त्यो भने समयले देखाउनेछ।
