काठमाडौं – अमेरिकी पूर्व राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पले कतारका राजपरिवारबाट ‘प्यालेस इन द स्काई’ नाम दिइएको ४० करोड डलर मूल्यको बोइङ ७४७–८ जम्बो जेट उपहारमा लिने तयारी गरेका छन्। यो विलासितायुक्त विमानलाई कतारी राजपरिवारका वरिष्ठ सदस्य हमाद बिन जस्सिम बिन जाबेर अल थानीले प्रयोग गरेका थिए। विमानभित्र दुर्लभ काठ, मौलिक कलाकृति, र विशेष डिजाइन सहित ८९ सिटको सुविधा छ।
फक्स न्यूजसँगको अन्तर्वार्तामा ट्रम्पले हाल प्रयोग हुँदै आएको एयर फोर्स वन विमान पुरानो भइसकेको भन्दै नयाँ र प्रभावशाली विमान आवश्यक भएको तर्क गरेका छन्। “हाम्रो विमान साउदी, यूएई वा कतारको जेटसँग तुलना गर्नै सकिँदैन,” ट्रम्पले भने।
तर यस उपहारले अमेरिकी भित्र नैतिकता, सुरक्षा र कानुनी प्रश्नहरू उठाइरहेको छ। राष्ट्रिय सुरक्षा विशेषज्ञहरू, पूर्व गुप्तचर अधिकारीहरू, र कानुन निर्माताहरूले यो कदमले संवेदनशील सूचना चुहिने, जासुसी उपकरण जडित हुने, र संविधानको उल्लंघन हुनसक्ने चेतावनी दिएका छन्।
सुरक्षा चुनौती र सम्भावित जासुसी खतरा
पूर्व CIA अधिकारी थाड ट्रायका अनुसार विदेशी सरकारबाट आएको कुनै पनि विमानमा निगरानी उपकरण वा ट्र्याकिङ्ग प्रणाली जडान गरिन सक्ने सम्भावना उच्च हुन्छ। विमानको सम्पूर्ण प्रणाली पुनः परीक्षण गर्न महिनौँ लाग्न सक्छ, र केही उपकरणहरू पहिचान गर्न निकै गाह्रो हुनसक्छ।
अमेरिकी सिनेटका गुप्तचर समितिका अध्यक्ष मार्क वार्नरले पनि विमान स्वीकार गर्नु ‘लापरवाह कदम’ भएको बताएका छन्। “विदेशी राष्ट्रप्रमुखबाट आएको यस्तो उपहारले संचार प्रणाली, सुरक्षा संरचना र डाटा सुरक्षामा गम्भीर असर पुर्याउन सक्छ,” उनले भने।
नैतिक र कानुनी विवाद
अमेरिकी संविधान अनुसार कुनै पनि निर्वाचित अधिकारीले कांग्रेसको स्वीकृति बिना विदेशी सरकारबाट उपहार लिन मिल्दैन। यस विषयमा सांसद एडम शिफ, रिची टोरेस, तथा अन्य डेमोक्रेट सांसदहरूले गम्भीर प्रश्न उठाएका छन्।
कानून प्राध्यापक रिचर्ड ब्रिफल्टका अनुसार, यदि यो विमान ट्रम्पको व्यक्तिगत प्रयोगका लागि हो भने यो स्पष्ट रूपमा संविधानको उल्लंघन हो। यसबाहेक, ट्रम्पका कतार र अन्य खाडी देशहरूसँग भएका विगतका व्यापारिक सम्बन्धहरूले थप शंका उत्पन्न गराएका छन्।
ट्रम्पको बचाउ र आलोचनाहरू
ट्रम्पले भने यो प्रस्ताव ‘उपहार’ नभई ‘अवसर’ भएको जिकिर गरेका छन्। उनले सामाजिक सञ्जालमा पोस्ट गर्दै भने, “हामीले करदाताको पैसा जोगाउँदैछौं, तर डेमोक्रेटहरू रिसाइरहेका छन्। उनीहरू महँगो मूल्य तिरियोस् भन्ने चाहन्छन्।”
तर यो कदम ट्रम्प समर्थकबाट समेत आलोचित बनेको छ। रिपब्लिकन सिनेट नेता जन थ्यूनले यसमा गम्भीर प्रश्नहरू उठेको बताए भने, डेली वायरका बेन शापिरोले यसलाई ‘घिनलाग्दो सम्झौता’ भनेर आलोचना गरे।
पेन्टागनको भूमिका र खर्चको बोझ
कतारी रक्षा मन्त्रालयले उक्त विमान पेन्टागनलाई हस्तान्तरण गर्ने तयारीमा छ। तर एयर फोर्स वनको स्तरमा पुर्याउनका लागि विमानलाई पूर्ण रूपमा पुनर्निर्माण गर्नुपर्नेछ, जसको लागत करोडौं डलरमा पुग्ने अनुमान गरिएको छ।
सन् २०१२ मा बनेको यो विमानलाई सुरक्षा उपकरण, सुरक्षित संचार प्रणाली, आत्मरक्षा प्रविधि र विद्युत चुम्बकीय सुरक्षा प्रणाली जडान गर्नुपर्नेछ। पेन्टागनको २०२१ को एक रिपोर्ट अनुसार, हरेक नयाँ वीसी–२५बी विमानको लागत २.५ अर्ब डलरभन्दा बढी पर्छ भने ३० वर्षको सञ्चालनमा झन्डै ७.७ अर्ब डलर खर्च हुन्छ।
निष्कर्ष
कतारी राजपरिवारबाट ट्रम्पलाई दिइन लागेको बोइङ ७४७ जेट उपहारले अमेरिकी राजनीतिमा ठूलो बहस उत्पन्न गरेको छ। यो विषयले विदेशी प्रभाव, राष्ट्रिय सुरक्षा, करदाताको बोझ, र संविधानको पालना जस्ता संवेदनशील विषयहरू उठाएको छ। ट्रम्पले यो प्रस्तावलाई राष्ट्रको हितमा भनी स्वीकार गर्न तयार देखिए पनि, कानुनी, नैतिक, र सुरक्षा निकायहरूले यसलाई गम्भीर खतराको रूपमा लिएका छन् ।
