नेपाल राष्ट्र बैंकमा गभर्नरको रूपमा कार्यभार सम्हालेका विश्वनाथ पौडेलले आफ्नो कार्यकालको सुरुआती निर्णयस्वरूप एक हजार रुपैयाँ र ५० रुपैयाँ दरका नयाँ नोट छपाइ प्रक्रिया अघि बढाउने निर्णय गरेका छन्।
डेपुटी गभर्नर बमबहादुर मिश्रका अनुसार, गभर्नर पौडेलको पहिलो निर्णयले नोट छपाइ सम्बन्धी नियमित प्रक्रिया अनुसार नै कार्य अघि बढाएको हो। निर्णय अनुसार, प्रारम्भमा एक विशेष डिजाइन समिति गठन गरी नयाँ नोटको डिजाइन तयार गरिनेछ। यो समिति बाट अनुमोदन भएपछि प्रस्तावित डिजाइनलाई सञ्चालक समितिमा पेश गरिन्छ। त्यहाँबाट स्वीकृति प्राप्त भएपछि मात्र नोट छपाइ प्रक्रिया औपचारिक रूपमा अघि बढ्नेछ।
राष्ट्र बैंकका अनुसार, विशेष गरी उच्च मूल्यका नोटहरू — जस्तै एक हजार रुपैयाँ — को औसत आयु चारदेखि पाँच वर्षसम्मको हुने गर्दछ। यता, ५० रुपैयाँ वा अन्य साना दरका नोटहरूको औसत चलनमा रहने समय करिब तीन वर्षको हुने बताइएको छ।
नयाँ नोट छपाइको तयारीसँगै, नेपाल राष्ट्र बैंकले हालै नयाँ नोट छपाइका लागि विश्वस्तरका छ वटा कम्पनीहरू छनोट गरिसकेको छ। छनोटमा परेका कम्पनीहरूमा चीनको China Banknote Printing and Minting Corporation, बेलायतको De La Rue International, जर्मनीको Giesecke+Devrient Currency Technology, रसियाको Joint Stock Company, फ्रान्सको Oberthur Fiduciaire SAS, र पोल्याण्डको Polish Securities Printing Works समावेश छन्।
यी कम्पनीहरू आगामी दुई वर्षसम्म नेपाल राष्ट्र बैंकको नोट छपाइ सम्बन्धी टेण्डर प्रक्रियामा प्रतिस्पर्धा गर्न योग्य हुनेछन्। हरेकपटक छपाइको आवश्यकताअनुसार राष्ट्र बैंकले टेण्डर आह्वान गर्नेछ, र प्रस्ताव पेश गर्ने यी छ कम्पनीहरूमध्ये सबैभन्दा कम लागतमा सेवा दिने प्रस्तावकर्तालाई टेण्डर प्रदान गरिनेछ।
नयाँ नोट छपाइको निर्णयले मुद्रण प्रक्रियालाई नियमित र पारदर्शी बनाउँदै भौतिक नोटको गुणस्तर सुधारमा टेवा पुग्ने विश्वास गरिएको छ। साथै, आर्थिक कारोबारलाई सहज र भरपर्दो बनाउन राष्ट्र बैंकले समय–समयमा यस्तो प्रक्रिया अघि बढाउँदै आएको हो।
गभर्नर पौडेलको कार्यकालको सुरुआतमै लिएको यो निर्णयलाई राष्ट्र बैंकको कार्य सम्पादनमा चुस्ती ल्याउने प्रयासको रूपमा हेरिएको छ।
