अनुसन्धानकर्ताहरूका अनुसार चीनका आधाभन्दा बढी ठूला सहरहरू डुबिरहेका छन्।
उनका अनुसार जमिनमुनिबाट पानी निकाल्ने र तीव्र गतिमा बढ्दो सहरमा भार बढेका कारण यस्तो भइरहेको हो ।
कतिपय सहरहरूमा जमिन धेरै छिटो डुब्ने क्रममा छ भने छ सहरमध्ये एउटामा वार्षिक १० मिलिमिटरको दरले जमिन डुबिरहेको छ ।
अन्वेषकहरूका अनुसार चीनमा पछिल्ला केही दशकहरूमा तीव्र रूपमा सहरीकरण भएको छ, जसका कारण केही क्षेत्रहरूबाट जमिनमुनिको पानी बढी निस्कन थालेको छ।तर तटीय सहरहरूमा पानीको सतह बढेसँगै लाखौं मानिस बाढीको जोखिममा छन् ।
चीनका कुन कुन क्षेत्र बढी प्रभावित छन् ?
यद्यपि, चीनले यस प्रकारको समस्याको सामना गर्ने लामो इतिहास छ। सन् १९२० को दशकमा सांघाई र तियानजिन दुवै निरन्तर डुबिरहेको प्रमाण छ।
गत शताब्दीमा सांघाई तीन मिटरभन्दा बढीले डुबेको छ।
पछिल्ला केही दशकहरूमा, देशका धेरै द्रुत रूपमा विस्तार भइरहेको शहरहरूमा ठूलो मात्रामा पहिरोहरू देखिएका छन्।
यो समस्या कत्तिको छिटो बढिरहेको छ भन्ने बुझ्नका लागि चीनका विभिन्न विश्वविद्यालयका अनुसन्धानकर्ताहरूको टोलीले २० लाखभन्दा बढी जनसंख्या भएका ८२ सहरको जाँच गरेको थियो।
सेन्टिनेल-१ स्याटेलाइटबाट प्राप्त डाटा समुद्र सतह माथि यी शहरहरूको उचाइ मापन गर्न प्रयोग गरिएको थियो।
सन् २०१५ देखि २०२२ सम्मको तथ्यांकमा ४५ प्रतिशत सहरी क्षेत्रको समुन्द्री सतहभन्दा माथिको उचाइ प्रत्येक वर्ष तीन मिलिमिटरले घट्दै गएको देखियो ।
जबकि १६ प्रतिशत सहरी क्षेत्रमा वार्षिक १० मिलिमिटरभन्दा बढीले यो ह्रास भइरहेको थियो ।
वैज्ञानिकहरुका अनुसार यो गति निकै तेज थियो । यो अवस्था कत्तिको गम्भीर छ भन्ने कुराको अनुमान यस तथ्यबाट गर्न सकिन्छ कि चीनका ६७ करोड मानिस तीव्र गतिमा डुब्ने क्षेत्रमा बसोबास गरिरहेका छन् ।
भू-विज्ञान र भवनहरूको तौल लगायत धेरै कारणले पहिरो खस्ने गर्छ। तर, अन्वेषकहरूका अनुसार जमिन तल झर्नुको मुख्य कारण भूमिगत पानीको निकासी नै हो ।
चीनको कोइला उत्पादक क्षेत्रमा लामो समयदेखि जमिन भास्सिने समस्या रहेको छ । जमिन भास्सिनुको वास्तविक कारण के हो ?
यसको मतलब स्थानीय जनताको प्रयोगको लागि सहर मुनि वा वरपरका क्षेत्रहरूबाट भूमिगत पानीको दोहन भइरहेको छ।
यो समस्या ह्युस्टन, मेक्सिको सिटी र दिल्ली लगायत विश्वका धेरै प्रमुख सहरी क्षेत्रहरूमा पहिले नै देखिएको छ।
चीनमा अनुसन्धानकर्ताहरूको यो टोलीले 1,600 भन्दा बढी इनारहरूको निरीक्षण गरे र पानी निकासीका कारण जमिन डुब्न थालेको पत्ता लगाए।
पूर्वी एङ्गलिया विश्वविद्यालयका प्रोफेसर रोबर्ट निकोलस यस अनुसन्धान अध्ययनमा संलग्न छैनन्।
उनले भने, ‘मलाई लाग्छ जमिन खस्ने मुख्य कारण भूमिगत पानी उत्खनन हो ।
सहरी यातायात व्यवस्था र खनिज र कोइलाको उत्खनन गर्नाले पनि जमिन खस्छ ।
देशको सबैभन्दा ठूलो कोइला
क्षेत्र मध्ये एक पिंगडिङसानको उत्तरी क्षेत्रमा प्रति वर्ष १०९ मिलिमिटरको उच्च दरले जमिन डुबिरहेको छ। चीनको एउटा सहरमा सडकमा यस्तो देखियो यो समस्याको समाधान के हो ?
जलवायु परिवर्तनका कारण सहरी जनसङ्ख्यामा बाढीको जोखिम बढेको अनुसन्धानकर्ताहरूले बताएका छन् । बढ्दो समुन्द्री सतह र जमिन घट्ने कारणले यस्तो भएको हो ।
सन् २०२० मा चीनको करिब छ प्रतिशत क्षेत्र समुन्द्र सतहभन्दा मुनिको उचाइमा थियो। आगामी एक सय वर्षमा देशको २६ प्रतिशत भूभागमा यस्तो अवस्था हुनसक्छ ।
समुन्द्री सतह बढ्दै जाँदा जमिन तीव्र गतिमा डुब्दै गएकाले लाखौं मानिस बाढीको जोखिममा पर्ने अनुसन्धानकर्ताहरुले बताएका छन् ।
तर, बिस्तारै डुब्ने जमिनलाई केही प्रभावकारी उपायहरू अपनाएर डुब्नबाट जोगाउन सकिने अनुसन्धानले देखाएको छ।
जापानको ओसाका, टोकियोलगायत एसियाका अन्य प्रमुख सहरी केन्द्रहरूमा पनि जमिन खस्ने समस्या देखिएको छ ।
प्रोफेसर निकोल्सले भने, “२० औं शताब्दीमा टोकियो सहरको बन्दरगाह क्षेत्र वरपरको जमिन पाँच मिटरसम्म डुब्यो। सन् १९७० को दशकमा टोकियोमा पिउने पानी अन्य क्षेत्रबाट आएको थियो। कुवाको पानीको प्रयोगलाई रोक्न कानुन जग्गा खस्नलाई नियन्त्रण गर्न पनि त्यहाँ बनाइएको थियो।”
यो अनुसन्धान अन्तर्राष्ट्रीय साइन्स जर्नलमा प्रकाशित भएको छ ।
